Setà sën balòt d’ paia n’ tàl reul d’la
stala,drè d’la vaca giaja , al ciaer stentà di n’a lampadin-a
tota pien-a d mèrde d’ mosca, mèntre fòra l’e già
neuit da m’ pò, scotavo la conta d’ Pare-Grand. Mì , l’ Pinòt
, l’ Ceser, e Bèrto. Magna Ghitin fasija caosèt , e Madlinòt
a lesìja l’ vangelo ; come tute le sèire.
Parin cominciava : -“ A jera 'na vòta , fòra dël paìs
, pasà doi mija dop l’ bial di cajè, n’ doa la strà
intrava n’tibòsch ‘na baraca n’dova a jè stasìja
n’ mascheugn c’ha fasia d’cò la chimica , cèrcava d’ fè
n’ liquid miracolos cha lavrija trasformàtut
lònt c’à tocava n’ òr. La neuit d’ lun-a pien-a surtia
a coeie d’erbe , ed còse magiche c’ a conosia mach chièl.
Le spose andasio quandi riusio nen avèi d’ masnà e i veij
për fese pasè i dolor. Ma soa fisa l’era d’ trovè la
manera d’ trasformè l’ piomb n’ òr.
‘Nà neuit d’ temporal , nèra ‘me l’ampejs,con d’ losne c’ha
n’ luminavo a dì , mentre la pieuva batija fòrta come d’
pere, la pòrta le durbise d’ colp e ai comparis d’ nans , tut ‘n
luminà come da n’ feù: col diav n’ cadenà , con soa
ransa n’ man , ai a dis :- “ l’ è toa òra !!.”
L’ mascheugn sburdì ‘me pòc cominseu a preghè :- “
fame prima trovè l’ ungoent ët prego lèj travajà
tuta la vita ! Pròpi or dëvo meure?”
Alora el Diav ja die: - “ Bèn mi te lasereu vive , ma ti te
saras me servidor per sempre!”
“Si !si! tut lòn che d’ voeuli “ respondija l’ mascheugn
l’ diav mentre sparja n’tla neit a criava con n’ ha vos ch’a smiava mniseisa
dal fond den pos :” Alora sia!!! “
La matin apres arcordava nèn se l’era stajt n’ soegn ò l’
ver.
Na vòlta per fè sòi speriment intreau n’ gesia e rubò
d’ ostie consacrà. I pajsan sburdì da tant' ardì ,
quand scorsuse d’ofèisa , pijàvo trènt ëd baston
ën dasivo a la baraca dë mascheugn ,sempre pi n’ ràbià,
e sempre pì scagnisà dal prevost ch’a criava : Al rogo !
Al rogo!. Quaidon ciàpà n’a fasin-a ‘n visca , la campava
contra la baraca , che subit caminàva a brusè.
L’ mascheugn arcordandse dal contrat fait con ël diav cominsava a
preghè ,-“ perchè lasi che ëm breuso, las nèn
promettume che sarija stait tò servidor per sempre ?” .
Alora n’a vos ch ‘a rivava drita da l’ infèrn , tant da fe vèn-e
la pel d’ oca , ai respondia : “ broseran tò còrp ma toa
anima l’e mia, e chila vivrà per sempre, e ogni generassion me consegnerà
on’ om, alora ti continoeras a vive”.
La baraca n’tant a breusava e n’ sema anche l’ mascheugn.” Mi e l’ Pinòt vusio nen fe veudde che javio por , alora sbutavo
visin un a laot për fese coragi n’ tant che Madlinòt recitava
sot vos le preci fasand score le gran-e dël rosari tra i dij.
E Pare-Grand continoava :- “Lì al pòst d’ la baraca pasand
ël temp coersijo mach d’erbass , fin quanch’ en franseis n’ dì
con soa famija cominseu a custruve n’ ciabòt ma tute le neuit a
sentia d’ vos , le vos di paisan ch’a l’avio dajt foeu a la baraca dë
mascheugn ,tute le neuit , mach chiel ai sentija, fin-a al dì che
sbaruvà a mòrt n’ soastr an trav e se campò dol trabial.” L’ Ceser e Bèrto fasënd finta ch’ a veddìo pà
n’ facia pari-n se spostavo visin a noi per fese coragi.
Parin continuava : “Dòp vint o trant’ ani a la mort d’là
fomna, arditava l ‘ciabòt n’ novod che , ciocason dal bòia
, slamentava sempre d’ sente d’ vos mach gnu-n ai creija, nà neuit
surtì n’ sla lòbia con n’ baròt n’ ma-n per fè
tasi l’ vos, a tombava giù e se rompija l’os dal col.
Arditava naot parent che n’dasia steje con la famija , l’era sempre n’
santor pèrchè ëi piasija pà ël vi-n , n’a
neuit , s’ apostava drè d’ l’us do stabì con la dobietta
n’ man decis de scëvre chi l’ era c’ ha brajava a la neuit. Veddia
d’le ombre, n’ mes an fum che surtia dala tèra , a l’avia fiocà
e chiel: n’ filandse n’ mes al fum a s’ausinava a j’ ombre con l’ tron
pontà e virava, virava, e pì virava e pì distant sentija
le vos alora virava torna finchè a së sperdja nt’ en fum d’
paia brusà. La matin lo troeuven sèch gelà n’ mes
la fiòca a dòi meter da l’ us d’ cà.
E or rivoma ai nosti tèmp. Mortie la padron-a i parènt butavo
la n’ vendita, mach che chi cognussia le conte, as vardava bi-n d’ catè.e
parèj stasja ani e ani veuida.
Ë iera n’ fieul che mi lèi cognussù,
l’era m’nuit sù dan tlè Puglie con la valis d’ cartron, n’
travajeur , fasija l’ tornò da Gioani-n “ lamiera”, e poei mnisija
a fè i fè-n e i gra-n da noi, se des nò, ën dasija
da murador ; vansase quat sòld decidja d’ catè cola cà
lì ; mi e l’ avia dijlo d’le conte , e che n’cola cà lì
iero l’ masche , mach chiel a rija e manch a creja al masche “ ma fatti
furbo nonno , tutte storie per spaventare i bambini!” am disija , a l’era
cò n’ comunista e crèija gnanca al diav. E bèn? Pà
catà l’ ciabòt? Per i primi ani tut smiava trancuil poei,pian
pian, l’ masche cominsand a travaiè n’ soa testa aj fasio sente
d’ vos ed romor che chiel crèjènd fùisa la fumna ,
la russava ,la russava e i disija che se la molava nen l’avria ficaije
, ma le vos ës pasiavo nèn e chiel vardava sempre pi d’ cagnin
la fomna fin-a a ficheie d’ bote tote le seire per fela tasi. Na sèira
; la fomna stofia d’ ciapè d’ bote hai ficava l’ velè-n di
giari n’ e poei lo soterava n’ mes la cort! Madlinot , finì d’dì l’ rosari a dis,
con vos sëcca :-- Su ades basta sbaruè i masnà, tuti
a droeume! Pèrmento bòia ! a lè già ondes ore
: doman matin a l’è sempre prest!!! Mentre Pare – Grand a pasava
n’ cor n’a vòlta a virè l’ buse : mì , l’ Minot ,l’
Ceser e Bèrto piavo l’andi pèr le nòstra stansia ,
sensa parlè, ma su per la schin-a e sentijo d’ tremolon che l’ era
nen d’ frèid, e ne smiava d’ senti d’vos , e alora e corijo sù
per la scala e poeui Intrà n’ nòsta stansia sè’ spujavo
n’ pressa e sficavo sota le coerte testa e tut :- bun-a neuit Minot
t’las pà por nò? No !! mi no ! e ti ? Manch mi !
